Πότε ένα παιδί χρειάζεται λογοθεραπεία;
Σύμφωνα με την Ομάδα Πρόληψης της Μόνιμης Επιτροπής Λογοπεδικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (CPLOL), σήμερα υπάρχει ένας απλός και αποτελεσματικός τρόπος για να εντοπιστούν έγκαιρα οι πρώιμες ενδείξεις πιθανών δυσκολιών στην ανάπτυξη του λόγου και της επικοινωνίας.
Οι δυσκολίες αυτές αφορούν δεξιότητες που σχετίζονται με την επικοινωνία, την ομιλία και τον λόγο, και αξιολογούνται ανάλογα με τον τομέα και την ηλικία του παιδιού.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι κάθε παιδί αναπτύσσεται με τον δικό του ρυθμό. Ωστόσο, υπάρχει ένα γενικό πλαίσιο που μας δείχνει αν η γλωσσική και επικοινωνιακή ανάπτυξη ακολουθεί την αναμενόμενη πορεία. Όταν παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις από αυτήν την πορεία, τότε μπορεί να υπάρχει ανάγκη για λογοθεραπευτική παρέμβαση.
18 μηνών – Χρειάζεται λογοθεραπεία;
Στην ηλικία των 18 μηνών τα περισσότερα παιδιά έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν απλές λέξεις, να δείχνουν αντικείμενα που αναγνωρίζουν και να επικοινωνούν βασικές τους ανάγκες. Όμως, υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι δυσκολίες στην ανάπτυξη της ομιλίας και της γλώσσας μπορεί να αποτελούν ένδειξη ότι χρειάζεται λογοθεραπευτική αξιολόγηση.
| Δεν έχει ξεκινήσει να λέει απλές λέξεις |
|
Αν μέχρι τους 18 μήνες το παιδί δεν χρησιμοποιεί καθόλου λέξεις ή περιορίζεται μόνο σε ήχους/φωνούλες, μπορεί να αποτελεί ένδειξη καθυστέρησης στην ανάπτυξη του λόγου.
|
| Δεν κατανοεί απλές οδηγίες |
|
Η δυσκολία να ακολουθήσει απλές εντολές όπως “δώσε μου τη μπάλα” ή “έλα εδώ” δείχνει περιορισμένη κατανόηση γλώσσας.
|
| Δεν δείχνει ενδιαφέρον για επικοινωνία |
|
Αν το παιδί δεν δείχνει αντικείμενα, δεν χρησιμοποιεί χειρονομίες (π.χ. δείχνει με το δάχτυλο) ή δεν προσπαθεί να επικοινωνήσει με το περιβάλλον του, χρειάζεται προσοχή.
|
| Η επικοινωνία γίνεται μόνο με κλάμα ή φωνές |
|
Αντί για λέξεις ή χειρονομίες, το παιδί βασίζεται αποκλειστικά στο κλάμα ή σε άναρθρες κραυγές για να εκφράσει τις ανάγκες του, αυτό μπορεί να αποτελεί ένδειξη γλωσσικής καθυστέρησης.
|
|
2,5 ετών – Χρειάζεται λογοθεραπεία;
Στα 2,5 χρόνια τα περισσότερα παιδιά μπορούν να σχηματίσουν απλές προτάσεις με 2–3 λέξεις, να κατανοούν βασικές οδηγίες και να χρησιμοποιούν λέξεις για να εκφράσουν επιθυμίες ή συναισθήματα. Αν αυτό δεν συμβαίνει, ίσως χρειάζεται αξιολόγηση από λογοθεραπευτή.
| Δεν σχηματίζει απλές προτάσεις |
|
Αν το παιδί περιορίζεται σε μεμονωμένες λέξεις και δεν προσπαθεί να συνδυάσει δύο ή περισσότερες λέξεις (π.χ. “μαμά νερό”), μπορεί να υπάρχει καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου.
|
| Η ομιλία του δεν είναι κατανοητή από τρίτους |
|
Αν εκτός από την οικογένεια οι άλλοι δεν μπορούν να καταλάβουν τι λέει, αυτό αποτελεί ένδειξη αρθρωτικών ή φωνολογικών δυσκολιών.
|
| Έχει περιορισμένο λεξιλόγιο |
|
Στα 2,5 έτη το παιδί συνήθως γνωρίζει εκατοντάδες λέξεις. Αν εξακολουθεί να χρησιμοποιεί πολύ μικρό αριθμό λέξεων, χρειάζεται παρακολούθηση.
|
| Δυσκολεύεται να κατανοήσει απλές έννοιες |
|
Η αδυναμία κατανόησης καθημερινών οδηγιών ή εννοιών (π.χ. “βάλε το αυτοκινητάκι μέσα στο κουτί”) μπορεί να δείχνει γλωσσική καθυστέρηση.
|
|
3,5 ετών – Είναι αργά για λογοθεραπεία;
Πολλοί γονείς αναρωτιούνται αν στα 3,5 χρόνια είναι “αργά” για να ξεκινήσει ένα παιδί λογοθεραπεία. Η απάντηση είναι όχι. Αντίθετα, η ηλικία αυτή θεωρείται ιδανική για να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν τυχόν δυσκολίες, καθώς το παιδί βρίσκεται σε κρίσιμη φάση γλωσσικής και επικοινωνιακής ανάπτυξης.
| Δεν σχηματίζει ολοκληρωμένες προτάσεις |
|
Αν εξακολουθεί να μιλά με μεμονωμένες λέξεις ή μικρές φράσεις, χωρίς σωστή δομή πρότασης, υπάρχει λόγος αξιολόγησης.
|
| Η ομιλία του παραμένει δυσνόητη |
|
Αν μεγάλο μέρος του περιβάλλοντος (δάσκαλοι, φίλοι, συγγενείς) δεν καταλαβαίνει τι λέει, μπορεί να υπάρχει δυσκολία στην άρθρωση ή φωνολογική διαταραχή.
|
| Έχει περιορισμένο λεξιλόγιο σε σχέση με την ηλικία |
|
Στα 3,5 χρόνια αναμένεται το παιδί να χρησιμοποιεί εκατοντάδες λέξεις και να περιγράφει βασικές εμπειρίες. Αν το λεξιλόγιο παραμένει φτωχό, αυτό αποτελεί ένδειξη γλωσσικής καθυστέρησης.
|
| Δυσκολεύεται να συμμετέχει σε διάλογο ή παιχνίδι ρόλων |
|
Αν δεν αλληλεπιδρά λεκτικά με άλλα παιδιά ή δεν μπορεί να παρακολουθήσει έναν απλό διάλογο, χρειάζεται παρέμβαση για να ενισχυθούν οι επικοινωνιακές του δεξιότητες.
|
|
4,5 ετών – Χρειάζεται λογοθεραπεία;
Στην ηλικία των 4,5 ετών τα περισσότερα παιδιά έχουν ήδη αναπτύξει αρκετά προχωρημένες δεξιότητες λόγου και επικοινωνίας. Μπορούν να φτιάχνουν μεγαλύτερες προτάσεις, να αφηγούνται απλά γεγονότα και να συμμετέχουν σε διάλογο με συνομηλίκους και ενήλικες. Αν αυτό δεν συμβαίνει, μπορεί να χρειάζεται λογοθεραπευτική παρέμβαση.
| Η ομιλία δεν είναι ακόμα κατανοητή |
|
Αν οι περισσότεροι εκτός οικογένειας δεν μπορούν να καταλάβουν τι λέει το παιδί, υπάρχει πιθανότητα διαταραχής άρθρωσης ή φωνολογικής δυσκολίας.
|
| Δεν μπορεί να αφηγηθεί απλά γεγονότα |
|
Στην ηλικία αυτή τα παιδιά συνήθως μπορούν να περιγράψουν εμπειρίες της ημέρας τους. Αν δεν το καταφέρνει ή οι αφηγήσεις του είναι ακατανόητες, χρειάζεται αξιολόγηση.
|
| Κάνει συχνά γραμματικά λάθη |
|
Η υπερβολική χρήση λανθασμένων καταλήξεων ή η αδυναμία να σχηματίσει σωστές προτάσεις δείχνουν γλωσσική καθυστέρηση.
|
| Δυσκολεύεται να επικοινωνήσει με συνομηλίκους |
|
Αν δεν συμμετέχει σε παιχνίδια που απαιτούν λεκτική επικοινωνία ή αν οι συμμαθητές του δεν τον καταλαβαίνουν, αυτό επηρεάζει τόσο τη γλωσσική όσο και την κοινωνική του ανάπτυξη.
|
|
Λογοθεραπεία & Αξιολόγηση
Η αξιολόγηση αποτελεί θεμέλιο λίθο κάθε σωστής λογοθεραπευτικής παρέμβασης. Μέσα από μια ολοκληρωμένη διαδικασία, εντοπίζονται με ακρίβεια οι δεξιότητες και οι δυσκολίες του παιδιού, ώστε να σχεδιαστεί ένα εξατομικευμένο θεραπευτικό πλάνο. Παράλληλα, δίνεται ένα σαφές πλαίσιο αναφοράς, πάνω στο οποίο και οι γονείς – με την κατάλληλη καθοδήγηση – μπορούν να παρακολουθούν με μετρήσιμο τρόπο την πορεία και την πρόοδο της θεραπείας.
Η διαδικασία ξεκινά με τη λήψη αναπτυξιακού ιστορικού μέσω μιας δομημένης συνέντευξης με τους γονείς. Όπου κρίνεται αναγκαίο, χρησιμοποιούνται σταθμισμένα ερωτηματολόγια, τα οποία παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες μέσα από στοχευμένες ερωτήσεις.
Στη συνέχεια, πραγματοποιείται η άμεση αξιολόγηση του παιδιού. Για τον σκοπό αυτό αξιοποιούνται τα πιο έγκυρα και προσαρμοσμένα στα ελληνικά δεδομένα αξιολογητικά εργαλεία και tests, σε συνδυασμό με την κλινική εκτίμηση από έμπειρους και εξειδικευμένους θεραπευτές.
Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία, γίνεται ανάλυση των αποτελεσμάτων και συντάσσεται αναλυτική έκθεση, η οποία καταγράφει λεπτομερώς τα ευρήματα ανά τομέα. Η έκθεση αυτή αποτελεί τον οδηγό για τον σχεδιασμό των θεραπευτικών στόχων και την παρακολούθηση της εξέλιξης του παιδιού.
